Ήταν λοιπόν το πρότυπο οργάνωσης των πόλεων της Ανατολής, της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολεως δημιούργημα των Οθωμανών και πόσο έχει επηρεάσει το Βυζάντιο την έννοια της πόλης στη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων; Ποιά από τα στοιχεία της πόλης προϋπάρχουν στα βυζαντινά χρόνια; Πώς ήταν στην πραγματικότητα η Κωνσταντινούπολη, μια πόλη-πρότυπο για όλα τα άλλα αστικά κέντρα της εποχής της βυζαντινής αυτοκρατορίας; Και τέλος πόσο Ανατολίτης και πόσο Βυζαντινός μπορεί να αισθάνεται κανείς έχοντας μέσα του τα αρχέτυπα-εικόνες των καραβανιών, των αγορών και των καπηλειών με τους χορούς και τους οργανοπαίχτες;...
Οι μελέτες που αποτελούν τον παρόντα τόμο εξετάζουν διάφορες πτυχές μιας θεματικής ενότητας που χρονολογικά απλώνεται από τις απαρχές της λεγόμενης υστερομεσαιωνικής εποχής (11ος αιώνας) ως την περίοδο μετάβασης από το υστερομεσαιωνικό κόσμου στους νεότερους χρόνους (15ος-16ος αιώνες)....
Η γλώσσα που χρησιμοποιώ είναι η κοινή νεοελληνική, όπως αυτή οριοθετείται στο αντίστοιχο λεξικό του Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης....
Το Βυζάντιο, σε αντίθεση με τη Δύση, εξαφανίστηκε κάτω από την οθωμανική επέλαση παρασύροντας μαζί του τον ελληνικό Μεσαίωνα: μας είναι γνωστό αποκλειστικά από τις γραπτές μαρτυρίες που άφησαν οι συγγραφείς του....
Οι "Ιστορίες" του Αγαθία, ενός δικηγόρου της Κωνσταντινούπολης, συνεχίζουν το έργο του Προκοπίου για τα τελευταία χρόνια της πολυκύμαντης βασιλείας του Ιουστινιανού, καλύπτοντας την περίοδο 552-559....