Ο Βασιλιάς Ιωάννης δίχασε μελετητές και κριτικούς, ανά τους αιώνες, κυρίως εξαιτίας του αμφίρροπου, αντι-ηρωικού χαρακτήρα του κεντρικού ήρωά του, και του φαινομενικά "αλλοπρόσαλλου καταιγισμού από ασύνδετα γεγονότα" στις δύο τελευταίες πράξεις του έργου....
Η σύντομη, πυρετώδης και απαρέγκλιτη πορεία του Σκαλκώτα φανερώνει πως ήρθε στη ζωή μόνο και μόνο για να δώσει μορφή σ έναν κόσμο ήχων που κουβαλούσε από τα σπλάχνα της μάνας του....
Ο κατεξοχήν "στεριανός" Αντρέας Καρκαβίτσας, αφού όργωσε όλη την Ελλάδα, μελέτησε και κατέγραψε τα ήθη και τα έθιμά της με πίστη και συνέπεια - θέλγεται, μαγεύεται κυριολεκτικά από τα μυστικά της θάλασσας και των ανθρώπων της, ταυτίζεται μαζί τους, συνδέεται μα τα βιώματα, τις προλήψεις τους, τις παραδόσεις τους, τη σκληρή ζωή και τις αγωνίες τους, γίνεται ο ίδιος "θαλασσινός" και φτάνει στην κορύφωση της πεζογραφικής του δημιουργίας, υπερβαίνοντας την περιγραφικότητα και τη στατική ηθογραφική καταγραφή, πάντα σε μια γλώσσα ρωμαλέα, σχεδόν επική....
Με χιλιάδες σελίδες καθημερινών χρονογραφημάτων στο ενεργητικό του, ο Γιάννης Κονδυλάκης στάθηκε -ίσως, ή κυρίως γι αυτόν το λόγο- από τους πιο "ολιγιγράφους" της γενιάς του, αφήνοντας δύο μόνο τόμους διηγημάτων και μία εκτεταμένη νουβέλα, τον πολύκροτο "Πατούχα" - αν δεν θεωρήσουμε τους "Αθλίους των Αθηνών" μέσα στις αυστηρές προδιαγραφές του προσωπικού του ύφους....
Σε μιαν εποχή όπου η "στρογυλευμένη φράσις" εθεωρείτο διαπιστευτήριο ύφους, η "ανώμαλος και συχνά ακαλαίσθητος γλώσσα του, εν συγκρίσει προς τους στυλίστ της καθαρευούσης ή της δημοτικής, και το σχέδιον ακόμη του διηγήματος, ατελές ως κάτι πρωτόγονον και ακαλλιέργητον", μαζί με την "πενιχρότητα" της θεματολογίας του - αποτέλεσαν την αχίλλειο πτέρνα του Λόγου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μολονότι ελάχιστοι από τους συγχρόνους του αμφισβήτησαν ή αρνήθηκαν τη μοναδικότητά του....
Κάθε σοβαρός μελετητής του Σολωμού είναι πλέον οφειλέτης του καθηγητή Λουί Κουτέλ για τη θεμελιακή του εργασία "Formation poetique de Solomos" (Ερμής, 1977)....
Τα κείμενα αυτού του βιβλίου, δημοσιευμένα κυρίως στην εφημερίδα "Η Εποχή", είναι αξιόπιστος οδηγός για τις παπαδιαμαντικές σπουδές της τελευταίας δεκαετίας....