Δίπλα στον "Πόλεμο και Ειρήνη" και την "Άννα Καρένινα" στέκουν οι πέντε νουβέλες του Λέοντος Τολστόι, αντιπροσωπευτικές της μεγαλοφυΐας του και λαμπερά πετράδια της παγκόσμιας λογοτεχνίας....
Ο "Μαύρος μοναχός" κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μια νουβέλα-φαινόμενο στα παγκόσμια λογοτεχνικά χρονικά, καθώς έχει δεχθεί, από την εποχή της συγγραφής της μέχρι σήμερα, πλείστες προσεγγίσεις και άκρως αντιφατικές ερμηνείες....
Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι βαδίζει για λίγο στα χνάρια του Νικολάι Γκόγκολ κι από τη σατιρική του πένα ξεπηδούν δύο νουβέλες αντάξιες της "Μύτης" και του "Ημερολόγιου ενός τρελού": ο αγαπημένος του ελληνικού κοινού "Κροκόδειλος", με τις αλλεπάλληλες θεατρικές διασκευές, και ο λιγότερο γνωστός αλλά αριστουργηματικός "Μπομπόκ"....
Στα χρόνια της τσαρικής Ρωσίας, ένας νεαρός ιδεαλιστής επαναστάτης, νιώθοντας τον κλοιό των χαφιέδων και της αστυνομίας να σφίγγει γύρω του, βρίσκει καταφύγιο σε ένα πορνείο....
"Σε προειδοποιώ, καρδιά μου, συγχώρεσέ με, αλλά αν μ’ εγκαταλείψεις για μια άλλη, όποια και να ’ναι αυτή, εγώ, όσο ζω, δε θ’ αφήσω να μου ξεφύγεις"....
Ο Γιεβγκένι αγαπά ειλικρινά τη γυναίκα του και το παιδί που εκείνη του χάρισε· μόνο που τούτη η αγάπη παραπέμπει περισσότερο σε μια κοινωνική σύμβαση, σε κάτι σαν καθήκον, εν τέλει στην πλήξη....
Οι νουβέλες και τα διηγήματα του Λεβ Τολστόι που γράφτηκαν μετά την " Αννα Καρένινα", γραπτά της ώριμης περιόδου, αντανακλούν το τολστοϊκό πνεύμα σε όλο το εύρος του....
Στην νουβέλα "Ολέσια", ο Αλεξάντρ Κουπρίν, με ακρίβεια, λεπτότητα και δύναμη στη ψυχολογική εμβάθυνση χαρακτήρων και συναισθημάτων, ξετυλίγει, με ρεαλιστικές περιγραφές μια ιστορία αγάπης που ανθίζει με φυσικό σκηνικό το μυστηριακό δάσος, το σκοτεινό βάλτο και την ίζμπα με τα ποδαράκια κότας, ανάμεσα σ ένα νεαρό Ρώσο διανοούμενο και σε μια μικρή, σοφή και απλοϊκή μάγισσα....