Δίπλα στον "Πόλεμο και Ειρήνη" και την "Άννα Καρένινα" στέκουν οι πέντε νουβέλες του Λέοντος Τολστόι, αντιπροσωπευτικές της μεγαλοφυΐας του και λαμπερά πετράδια της παγκόσμιας λογοτεχνίας....
Παρότι η ιστορία αυτή του Νικολάι Γκόγκολ πρωτοδημοσιεύθηκε το 1835 -αφού η τσαρική λογοκρισία ανάγκασε τον Γκόγκολ να αλλάξει σε εννέα σημεία το αφήγημά του- ακόμη και σήμερα παραμένει μία τρομερή παραδοξολογία....
Ο "Μαύρος μοναχός" κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μια νουβέλα-φαινόμενο στα παγκόσμια λογοτεχνικά χρονικά, καθώς έχει δεχθεί, από την εποχή της συγγραφής της μέχρι σήμερα, πλείστες προσεγγίσεις και άκρως αντιφατικές ερμηνείες....
Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι βαδίζει για λίγο στα χνάρια του Νικολάι Γκόγκολ κι από τη σατιρική του πένα ξεπηδούν δύο νουβέλες αντάξιες της "Μύτης" και του "Ημερολόγιου ενός τρελού": ο αγαπημένος του ελληνικού κοινού "Κροκόδειλος", με τις αλλεπάλληλες θεατρικές διασκευές, και ο λιγότερο γνωστός αλλά αριστουργηματικός "Μπομπόκ"....
"Περνώντας με σαρωτική ορμή από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα στις μικρότερες λεπτομέρειες της ιδιωτικής ζωής, η νευρική και ανεξάντλητα ανθρώπινη γραφή του Γκρόσμαν δίνει σε κάθε σελίδα τη λάμψη του αριστουργήματος".
Στη μελέτη του αυτή, ο Ρώσος υπαρξιστής στοχαστής Σεστόφ, αναγνωρίζοντας το μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο του "βάρδου της απελπισίας", όπως αποκαλεί τον Τσέχοφ, και απορρίπτοντας την ερμηνευτική αρχή "η τέχνη για την τέχνη", επιχειρεί να αναδείξει το βαθύτερο νόημα της δημιουργίας του συγγραφέα κατά την πορεία του από τα πρώτα του έργα έως τα τελευταία....