Τα κείμενα που δημοσιεύονται σε αυτόν τον μικρό τόμο ανήκουν στα πρώιμα γραπτά του συγγραφέα - με εξαίρεση τη μελέτη του για τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, που αποτελεί έργο της "ωριμότητάς" του, στα 35 χρόνια του (!)....
Ο Λένιν, που παραθέτει με θαυμασμό "τις τόσο ορθές και σημαντικές θέσεις του Κάουτσκι", θα τις ωθήσει μέχρι τις ακραίες τους συνέπειες, απορρίπτοντας, δίχως να το αντιλαμβάνεται, όλη τη μαρξιστική θεωρία της ταξικής συνείδησης και αντικαθιστώντας την με μια θεωρία θεμελιωδώς ιδεαλιστική περί "ανεξαρτησίας" της ιντελιγκέντσιας: Η σοσιαλιστική συνείδηση γεννιέται από φιλοσοφικές, ιστορικές, οικονομικές θεωρίες, τις οποίες επεξεργάστηκαν οι μορφωμένοι εκπρόσωποι των κατεχουσών τάξεων, οι διανοούμενοι....
Από τον προφήτη Άμως μέχρι τον Μπωντλαίρ, από την θρησκευτική εσχατολογία μέχρι την μοντέρνα τέχνη, ο Παπαϊωάννου σε ένα από τα κορυφαία του έργα εικονογραφεί την «περιπέτεια του Πνεύματος», το «θρίαμβο» της ιστορίας απέναντι στη φύση, του πράττειν απέναντι στο είναι.