Οι έννοιες "ελληνική ιδιαιτερότητα" και "εθνικό αδιέξοδο", κατ επίφαση συγκρουόμενες και αντιφατικές, ταυτίζονται στην ουσία άμεσα, καθώς συμβαδίζουν σε μεγάλο βαθμό στη διαχρονική εξέλιξη της νεότερης και της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας....
Ανάμεσα σ Ανατολή και Δύση, από τα άκρα της Ευρωπαϊκής Τουρκίας μέχρι τα Θεσσαλικά όρια, ανάμεσα στο διευρυμένο εδαφικά μέχρι το 1881 ελλαδικό βασίλειο, από τη μια πλευρά, και ως τα μικρασιατικά παράλια και τη μικρασιατική ενδοχώρα, από την άλλη, ο ενδιάμεσος ελληνισμός εκπροσωπούσε αναμφισβήτητα τον κύριο κορμό, το συμπαγέστερο και ανθεκτικότερο πληθυσμιακά και εθνολογικά στοιχείο των απανταχού Ελλήνων....
Η "Ιστορία της Μείζονος Μακεδονίας" εξετάζει με συνοπτικό τρόπο το ιστορικό διάγραμμα των πρώτων αιώνων της γεωγραφικής αυτής περιοχής στους νεότερους χρόνους αλλά εμμένει κυρίως στην ενδελεχή ανάλυση και παρουσίαση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διεργασιών κατά το 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα....
Η παρουσίαση ενός έργου που έχει σαν θέμα την έρευνα του μακεδονικού χώρου, αποβλέπει να προσφέρει τόσο στο πλατύ όσο και στο εξειδικευμένο κοινό ένα corpus αρχειακού υλικού και πρωτογενών πηγών, το οποίο αναφέρεται γενικότερα στη νεότερη πολιτική, κοινωνική και οικονομική ιστορία της Θεσσαλονίκης και ευρύτερα της Μακεδονίας....
Η ολοκληρωμένη θεματικά Ιστορία της Ελλάδος" από την γένεση του νέου ελληνισμού μέχρι και σήμερα επιχειρεί μια νέα προσέγγιση στα βιβλιογραφικά δεδομένα εφόσον θέτει σε επανεκτίμηση τη συνολική πορεία του απανταχού ελληνισμού στο χώρο και στο χρόνο....
Το μακεδονικό ζήτημα, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο Νικόλαος Βλάχος στην κλασική πια, αλλά τόσο πολύτιμη εργασία του "Το Μακεδονικόν ως φάσις του Ανατολικού Ζητήματος", δεν είναι αυτοτελές και αυθύπαρκτο, αλλά συνδεδεμένο οργανικά με την παράλληλη εξέλιξη του ανατολικού προβλήματος....
Όσο αφορά τουλάχιστο την έρευνα της νεότερης ιστορίας της Ηπείρου, έχει ήδη πραγματοποιηθεί μια τόσο μεγάλη πρόοδος ώστε έχει εξαντληθεί πλέον και έχει αξιοποιηθεί το μέγιστο μέρος του διαθέσιμου υλικού, δημοσιευμένου και πρωτογενούς....
Ευρωπαίοι φιλέλληνες και παρατηρητές κατά την ελληνική επανάσταση του 1821 καθώς και ξένοι τεχνοκράτες, που δραστηριοποιούνται μετά τη σύσταση του ελληνικού βασιλείου, όλοι εκείνοι προσκομίζουν στην ιστορική έρευνα ένα τεράστιο πλούτο στοιχείων και πληροφοριών γύρω από την ελληνική πραγματικότητα και το λαό της....
Εν ταις επαρχίαις (Καζάδες) Κορυτσάς και Σταρόβου και τοις μουδουρλικίοις Οπαρίου και Μπιλίστης ο χριστιανικός πληθυσμός είναι δίγλωσσος, ελληναλβανικός, ομιλών δηλαδή αμφοτέρας τας γλώσσας την τε ελληνικήν και την αλβανικήν κατ οίκον και εν ταις αναστροφαίς· εν ταις εκκλησίαις όμως, τοις παιδευτηρίοις, ταις εμπορικαίς συναλλαγαίς και ταις ανταποκρίσεσι μόνης της ελληνικής γλώσσης ποιείται χρήσιν....