Από όλα τα σημεία της Τουρκίας οι Έλληνες που επέζησαν των σφαγών υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους χωρίς να πάρουν μαζί τους το παραμικρό. Τραβάνε για τη θάλασσα, τον Εύξεινο Πόντο ή τη Συρία, για να επιβιβαστούν στα πλοία. Χιλιάδες τρομοκρατημένοι Έλληνες και Ελληνίδες συσσωρεύονται στα παράλια περιμένοντας να φτάσουν τα πλοία, που αργούν. Πεινασμένοι και γυμνοί στο άγριο κρύο του χειμώνα περιμένουν τα πλοία. Πολλοί πέθαναν εκεί χωρίς να προλάβουν να δουν τα πλοία ή τα είδαν χωρίς να μπορέσουν να φτάσουν σ αυτά. Οι Έλληνες του Πόντου θα καταλήξουν πρώτα στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί θα μείνουν αρκετές ημέρες στοιβαγμένοι στα παραπήγματα του Αγίου Στεφάνου και στο στρατώνα Σελιμιέ στο Σκουτάρι. Και όταν τελικά φτάσει η στιγμή να φύγουν, πολλοί θα έχουν πεθάνει από αρρώστιες και εξάντληση. Αλλά και όταν θα φτάσουν στην Ελλάδα πάλι στρατόπεδα τους περιμένουν, στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, στον Άγιο Γεώργιο και στο Μακρονήσι. Και εδώ πολλοί θα αφήσουν την τελευταία τους πνοή πριν να γνωρίσουν την ελευθερία. Στο στρατόπεδο της Καλαμαριάς υπήρχαν 50.000-60.000 πρόσφυγες. Πάρα πολλοί από αυτούς πέθαναν από ελονοσία, την οποία δεν άντεξαν τα εξαντλημένα κορμιά τους.