Η σύγχρονη κυρίαρχη ιστοριογραφία και ιδεολογία επιχειρούν να συνοψίσουν έναν δραματικό αιώνα με το περιτύλιγμα ενός διδακτικού παραμυθιού: στις αρχές του 20ού αιώνα, μια όμορφη και ενάρετη κορασίδα (η δεσποινίς Δημοκρατία) δέχεται την επίθεση πρώτα ενός κτήνους (του κυρίου Κομμουνισμού) και μετά ενός δεύτερου (του κυρίου Ναζισμού-Φασισμού)...
Αναγνωρισμένοι διεθνώς και καταξιωμένοι ξένοι και Έλληνες ιστορικοί, κοινωνικοί επιστήμονες και ειδικοί στην ιστορική εκπαίδευση - διδακτική της ιστορίας καταθέτουν στον ανά χείρας συλλογικό τόμο πρωτότυπες εργασίες τους, τις οποίες και αφιερώνουν στην καθηγήτρια Μαρία Ρεπούση ως συμβολικό αντίδωρο για τη συμβολή της τόσο στην ανάπτυξη του διεπιστημονικού πεδίου της κριτικής ιστορικής εκπαίδευσης και της αντι-ιεραρχικής ιστορικής σκέψης, όπου συγκαταλέγεται μεταξύ των στυλοβατών, όσο και στο πεδίο της ιστορίας των φύλων, της υποκειμενικότητας, ειδικότερα των γυναικών, όπως επίσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων...
Tο κλασικό πλέον, αλλά εξακολουθητικά επίκαιρο, έργο του Τοντόροφ, Οι καταχρήσεις της μνήμης, μας εμπνέει και μας προ[σ]καλεί να υπερβούμε την παθολογία που δημιουργεί η έλλειψη ισορροπίας στην οικονομία μνήμης και λήθης είτε υπό την έννοια του πληθωρισμού είτε υπό αυτή της ριζικής εξάλειψης και της απώθησης...
Δηλαδή οι επιστήμες δεν ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα; Ούτε οι Μινωίτες μιλούσαν ελληνικά; Η Τροία που ανακάλυψε ο Σλίμαν δεν ήταν η πραγματική; Στην αρχαία Αθήνα οι ομοφυλόφιλοι δεν έχαναν τα πολιτικά τους δικαιώματα;
Τα 33 κεφάλαια αυτού του βιβλίου μπορούν να διαβαστούν με διάφορους τρόπους: ως χρονογραφήματα επικεντρωμένα στις εξελίξεις – πολιτικές, διπλωματικές, ιδεολογικές και στρατιωτικές – των τελευταίων ετών στη Μέση Ανατολή, ως ψυχογραφία της περιοχής, ως ιστορίες που στόχο έχουν να φωτίσουν τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα της ρευστής εποχής μας...
Ο ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε όταν οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να μεταναστεύουν, να διασκορπίζονται και να ιδρύουν νέες κοινότητες σε παράκτιες περιοχές...
Τι είναι η ιστορία; Ποια η σχέση της με τη λογοτεχνία; Πώς επηρεάζει τη δουλειά και τη γραφή του ιστορικού η ίδια του η ζωή, οι προτιμήσεις του, τα ενδιαφέροντά του, οι αναμνήσεις του; Η Claire Zalc προβαίνει σε μια διπλή εξιστόρηση: παρουσιάζει το επιστημονικό της έργο και συνάμα ξεδιπλώνει μιαν αφήγηση τόσο μύχια όσο και λόγια, αποκαλύπτοντας το εργαστήρι της ως ιστορικού, ως συγγραφέα, αλλά και την ίδια την προσωπική της ιστορία...
Η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή ο εθνικισµός και οι αλυτρωτικές φιλοδοξίες του ελληνικού κράτους, οι «µεταµορφώσεις» του ιδεολογικού αυτού φαινοµένου και η εργαλειοποίησή του στο πλαίσιο της προσπάθειας οικοδόµησης έθνους-κράτους κατά το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, αποτέλεσε το αντικείµενο αρκετών αξιόλογων µελετών...