Με το παρόν βιβλίο εμπλουτίζεται το corpus πηγών, που έχουμε ήδη δημοσιεύσει για την ιστορία της Μακεδονίας, με έναν τρίτο τόμο πηγών που φωτίζουν μια άγνωστη πτυχή της εκπαιδευτικής πολιτικής στη Μακεδονία, όπως είναι η εγκαθίδρυση οικοτροφειών και η παροχή υποτροφιών κατά τη διάρκεια της ένοπλης φάσης των εθνικών ανταγωνισμών 1903-1913....
Η αυτοβιογραφία του Μενέλαου Γραμματικόπουλου (1916-1995) είναι η μαρτυρία της ζωής ενός Ελληνοπόντιου μετανάστη που η οικογένειά του κατέφυγε από την Τραπεζούντα στην Γεωργία (1918-1949) και αργότερα εκτοπίστηκε στο Καζακστάν (1949-1967)....
Στον παρόντα τόμο αποτυπώνονται κρίσιμα και δυσεύρετα ντοκουμέντα που παρακολουθούν βήμα προς βήμα το τραγικό χρονικό από την Παλινόρθωση της βασιλικής μοναρχίας (1920) ως την ανακήρυξη της Αβασίλευτης Δημοκρατίας (1924)....
Ένα έγγραφο του ΙΘ΄ αιώνα, που ανακαλύφθηκε το 1975 στο Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας, στάθηκε η αφορμή να ξεκινήσει μία έρευνα για τα νόθα στα Επτάνησα την ενετική περίοδο....
Η πρόσκτηση της ιστορικής γνώσης και οι προϋποθέσεις του μαθήματος της ιστορίας, άρα και των αντίστοιχων εγχειριδίων, δεν πρέπει να υπακούουν σε όρους διδακτισμού· αναλόγως και η προσφορά τους: η προσφορά και η πρόσκτηση της ιστορικής γνώσης δεν έχουν άλλη χρησιμότητα από την κατανόηση του κοινωνικού περιβάλλοντος από το κοινωνικό υποκείμενο....
Στο "Σχολείον" του Ρήγα η παιδευτική του προσπάθεια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, όπως και ο ίδιος εξάλλου την αποκαλεί στον πρόλογό του, ως "επανορθωτική" της ηθικής των ανθρώπων και της κοινωνίας του 18ου αιώνα, σύμφωνα με τα πρότυπα της ευρωπαΪκής εμπειρίας....