Η περίοδος 1944-1946 προδιέγραψε τις εξελίξεις προς την εμφύλια σύγκρουση, αν και το ΚΚΕ, με το τέλος των Δεκεμβριανών, έχοντας επιλύσει το πρόβλημα της ηγεμονίας μιας συμβιβαστικής στρατηγικής στο εσωτερικό του, απολάκτιζε τους αρνητές της (Βελουχιώτης) και διατύπωνε ένα μετριοπαθές πολιτικό προγράμματα που συνδυάστηκε με πολιτικές συμμαχιών με το Κέντρο....
Στον τόμο αυτόν δημοσιεύονται κείμενα που διερευνούν τις αντιφάσεις αλλά και τις ιστορικές ωσμώσεις ανάμεσα στα παραδοσιακά συστήματα σκέψης και στις ιδέες του Διαφωτισμού και των μεγάλων αστικών επαναστάσεων, όπως αυτές κωδικοποιήθηκαν με αναφορά στην εθνική ιδεολογία, στις αξίες του Εικοσιένα και στη συλλογική εμπειρία του πολέμου της Ελληνικής Ανεξαρτησίας....
Πώς και γιατί τα περίφημα "εθνικά θέματα", όταν εμφανίζονται με αυτή τη μορφή, με αυτήν ακριβώς τη διόλου αθώα γλωσσική διατύπωση, είναι ζητήματα εσωτερικής πρωτίστως πολιτικής, τα οποία έχουν άμεση σχέση με τη διεκδίκηση ή διατήρηση της εξουσίας....
"Των εχθρών τα φουσάτα περνούσαν/σαν το λίβα που καίει τα σπαρτά", υπυνθυμίζει ένα παλιό στρατιωτικό εμβατήριο, πριν μας διαβεβαιώσει πως "η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει"....
Με το δόγμα Τρούμαν οι ΗΠΑ αντικατέστησαν τη Βρετανία στη χορήγηση οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας προς τις ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να κερδηθεί ο Εμφύλιος πόλεμος....
Χιλιάδες άνθρωποι, από τους πρώτους μήνες της Κατοχής, καταφεύγουν στην ύπαιθρο για να ανταλλάξουν τα υπάρχοντά τους με τρόφιμα, να εργαστούν ή, απλώς, να επιβιώσουν στο πατρικό σπίτι....
Ο τελικός απολογισμός του κόστους της τριετίας 1946-1949 σε αίμα μπορεί να γίνει κατά προσέγγιση μόνο, εξαιτίας της δυσκολίας ακριβούς προσδιορισμού, αφ ενός των απωλειών των παραστρατιωτικών σωμάτων από την κυβερνητική πλευρά και αφετέρου των απωλειών του Δημοκρατικού Στρατού, ιδιαίτερα στους καιρούς της ήττας....
Πριν ακόμη από το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Μεγάλη Βρετανία είχε εγκαθιδρύσει κλιμάκια των υπηρεσιών πληροφοριών της για την εκτέλεση μυστικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη, με σκοπό όχι μόνο τη συλλογή πληροφοριών, αλλά την πολιτική ανατροπή και την προπαγάνδα....
"Επί Μεταξά βιάσθηκαν γυναίκες, υπέστησαν μαρτύρια χιλιάδες άνθρωποι, σκοτώθηκαν και γκρεμίστηκαν από τα μπαλκόνια της Ασφάλειας γέροι, έγιναν τόσα εγκλήματα, μα κανείς απ αυτούς δεν είπε τίποτα....