Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο (Σαντιάγο της Χιλής, 1953 - Βαρκελώνη 2003), πεζογράφος και ποιητής, έχει επιβληθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Λατινοαμερικανούς συγγραφείς του καιρού μας. Γεννήθηκε στη Χιλή, αλλά σε ηλικία 13 ετών μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Μεξικό. Το 1973 αποφάσισε να επιστρέψει στη Χιλή προκειμένου να στηρίξει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Αλλιέντε, έφτασε όμως λίγες μέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσέτ. Συνελήφθη για τη συμμετοχή του στην αντίσταση ενάντια στη δικτατορία, ενώ μετά την απελευθέρωσή του επέστρεψε στο Μεξικό, απ' όπου αργότερα μετανάστευσε στην Ισπανία (1978) για να εγκατασταθεί οριστικά στην Blanes, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη της Καταλωνίας. Πέθανε στη Βαρκελώνη το 2003 από μια δυσλειτουργία του ήπατος, η οποία τον ταλαιπωρούσε για περισσότερο από μία δεκαετία. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1975. Ωστόσο, αν και ξεκίνησε από την ποίηση, γρήγορα στράφηκε στην πεζογραφία· έγραψε συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και μυθιστορήματα. Για το μυθιστόρημά του "Los detectives salvajes" τιμήθηκε με τα βραβεία Herralde (1998) και Romulo Gallegos (1999), ενώ για το "Llamadas telefonicas" ("Τηλεφωνήματα", 2009, Εκδόσεις Άγρα) τού απονεμήθηκε το 1998 το Premio Municipal de Santiago de Chile, η ανώτατη λογοτεχνική διάκριση στη Χιλή. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, "2666" (εκδ. Άγρα, 2011), θεωρείται η κορύφωση της μυθοπλαστικής του ικανότητας, κέρδισε το 2004, έναν χρόνο μετά το θάνατο του συγγραφέα, το βραβείο Salambo για το καλύτερο ισπανόφωνο μυθιστόρημα. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και η επιρροή του θεωρείται από τις σημαντικότερες στη σύγχρονη ισπανόφωνη λογοτεχνία.
Η Νυχτωδία της Χιλής θέτει στο προσκήνιο τον Χιλιανό Σεμπαστιάν Ουρούτια Λακρουά, ιερέα και κριτικό λογοτεχνίας, μέλος του Opus Dei και μέτριο ποιητή, ο οποίος, κατά τη διάρκεια μιας νύχτας αγωνίας, προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τις κατηγορίες που ακούει και οι οποίες πιθανώς είναι μια τελευταία εκδήλωση της συνείδησής του πριν απ’ το θάνατό του...
Δεκαπέντε χρόνια μετά το θάνατο του Ρομπέρτο Μπολάνιο στη Βαρκελώνη, φτάνει στα χέρια μας άλλο ένα ανέκδοτο χειρόγραφό του: ένα νεανικό, συχνά παραληρηματικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, του 1984....
Παρουσιάζοντας διάφορους συγγραφείς που επιδίδονται παράλληλα σε μαζικές δολοφονίες, δύο αδελφούς που συγγράφουν και κατευθύνουν μια συμμορία ποδοσφαιρόφιλων χουλιγκάνων, και έναν ποιητή ο οποίος σχηματίζει τους στίχους του στους αιθέρες, μέσα από τον καπνό που αφήνει η εξάτμιση του αεροπλάνου, η "Ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική" καταγράφει τις ζωές ενός εσμού ανθρώπων προερχόμενων από μια πτυχή της παγκόσμιας λογοτεχνίας που διακρίνεται για την εξωφρενικά γόνιμη φαντασία της....
Δεκατρείς παραλλαγές στα θέματα της απελπισίας, της τρέλας, της ουσιαστικής λογοτεχνίας, αλλά και της απουσίας της, της ομορφιάς που εξαφανίζεται, του έρωτα, του θανάτου, του σκοτεινού πεπρωμένου των ανθρώπων. Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο καταργεί ακατάπαυστα τα σύνορα, αναμειγνύει ειρωνεία και φανταστικό, κείμενα μυθοπλασίας, πραγματικά πρόσωπα και εφιάλτες : ευνουχισμοί παιδιών, μαύρη μαγεία, περιπλάνηση, πορνογραφία, δολοφονίες, απόγνωση, ύμνοι σε αγαπημένους συγγραφείς, ειρωνεία και μοναξιά... Μια εντυπωσιακή συλλογή που δίνει το μέτρο του πρωτεϊκού ταλέντου του Χιλιανού συγγραφέα, δεκατρία διηγήματα που προσεγγίζουν τη βία, την ανάγκη και τη συμπόνια για τη ζωή, και όπου διαφαίνεται, πίσω από την αποτυχία και τη σιωπή, η μελαγχολική ενέργεια του συγγραφέα της που καθιερώθηκε ως μία από τις σημαντικότερες φωνές της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. "Οι γυναίκες είναι πουτάνες φόνισσες, Μαξ, είναι μαϊμούδες που τρέμουν απ τo κρύο και ατενίζουν τον ορίζοντα από ένα άρρωστο δέντρο, είναι πριγκίπισσες που σε ψάχνουν στο σκοτάδι, κλαίγοντας, ψάχνοντας τις λέξεις που ποτέ δεν θα μπορέσουν να πουν. Ζούμε στην παρεξήγηση κι εκεί διαγράφουμε τους κύκλους τής ζωής μας" λέει η ηρωίδα (μια φόνισσα; μια πουτάνα;, και τα δύο;) του διηγήματος που δίνει και τον τίτλο της σ αυτή τη συλλογή. Στα "Τελευταία δειλινά στη γη" ο αφηγητής εξιστορεί ένα ταξίδι στο Ακαπούλκο με τον πατέρα του που μετατρέπεται σιγά σιγά σε κάθοδο στην κόλαση. Στον "Οδοντίατρο" διαβάζουμε την ιστορία ενός μυστηριώδους έφηβου και δύο ενήλικων, που πια έχουν βαρεθεί τα πάντα και κοιτούν γύρω τους από την κορυφή ενός γκρεμού. Στο "Μπούμπα" διαβάζουμε μια ιστορία ποδοσφαίρου μέσα από τρία πρόσωπα: έναν Λατινοαμερικάνο, έναν Αφρικανό και έναν Ισπανό ποδοσφαιριστή, και την εντυπωσιακή ιστορία της ομάδας τους, που άνετα θα μπορούσε να είναι η Μπαρτσελόνα. Στη "Λίστα χορού" βρίσκουμε 59 λόγους για να μη χορέψει κανείς με τον Πάμπλο Νερούδα. Στην "Προεικόνιση του Λάλο Κούρα", αντιθέτως, αναδύεται μια ιστορία με εμπόρους ναρκωτικών και σκηνοθέτες ταινιών πορνό, ενώ οι "Φωτογραφίες", ένα από τα τελευταία διηγήματα, μας γυρίζουν για μία ακόμη φορά πίσω στον Αρτούρο Μπελάνο, τον πρωταγωνιστή των "Άγριων ντετέκτιβ"....
Το μυθιστόρημα τοποθετείται στη Χιλή και ξεκινάει λίγο πριν από το πραξικόπημα του Πινοτσέτ, για να ολοκληρωθεί αρκετά χρόνια μετά στην Ευρώπη, στο Μπλάνες, εκεί όπου ο ίδιος ο συγγραφέας πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του....
Ένα καλό διήγημα, έλεγε ο Χέμινγκουεϋ, πρέπει να είναι σαν παγόβουνο: το τμήμα του που φαίνεται να είναι πάντα μικρότερο απ αυτό που μένει αόρατο κάτω από το νερό και προσδίδει ένταση, μυστήριο, δύναμη και νόημα σ αυτό που πλέει στην επιφάνεια....