Επειδή ο αναγνώστης του έργου μου θα διερωτήθηκε ασφαλώς αρκετές φορές, πώς ξεκίνησα την προσπάθεια μου αυτή, ποιες ήταν οι πρώτες μου σκέψεις, πώς συνειδητοποίησα την ανάγκη για την πραγμάτωση του σκοπού μου, αισθάνομαι την υποχρέωση να προβώ σε μερικές εξομολογήσεις....
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται συστηματικά, πως ανασυντάσσεται και οργανώνεται ο ελληνικός κόσμος μετά την Άλωση, από ποιες χώρες, από ποιες κοινωνικές τάξεις και στρώματα προέρχεται, πώς διαφοροποιείται και πώς συντίθεται βαθμιαία και διαμορφώνεται στην προεπαναστατική κοινωνία....
Ο τόμος αυτός συμπληρώνει την βασική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας κατά τους δύο πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας, εικόνα που μας την έδωσε ο προηγούμενος: εξετάζει κυρίως τις θρησκευτικές ζυμώσεις, που άρχισαν να παρατηρούνται μέσα στις ελληνικές χώρες ύστερ από τις απηχήσεις της Μεταρρυθμίσεως και Αντιμεταρρυθμίσεως, και εξιστορεί τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων εναντίον των κατακτητών μεταξύ 1453-1669....
Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε μεσ από τα σπλάχνα ενός άλλου παλιότερου, δημοσιευμένου στα 1947, με το οποίο είχα προσπαθήσει να παρουσιάσω με απλό τρόπο την αδιάσπαστη ιστορία της Θεσσαλονίκης βασιζόμενος στα ως τότε πορίσματα της ιστορικής και αρχαιολογικής επιστήμης....
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι την ιστορία του νέου ελληνισμού δεν την γνωρίζουμε ακόμη καλά, ιδίως τις αρχές της και την περίοδο της τουρκοκρατίας, μολονότι οι ερευνητές πληθύνονται τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι συστηματικές εργασίες....
Το βιβλίο αυτό εξιστορεί τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων εναντίον των κατακτητών μεταξύ 1453-1669 και εξετάζει τις θρησκευτικές ζυμώσεις, που άρχισαν να παρατηρούνται μέσα στις ελληνικές χώρες ύστερα από τις απηχήσεις της μεταρρύθμισης και αντιμεταρρύθμισης....
Μέσα στη μακραίωνη διαδρομή, που πραγματεύεται η "Ιστορία του νέου ελληνισμού", ο ΣΤ΄ τόμος επιχειρεί να διερευνήσει και να Ιστορήσει την εσωτερική κρίση της Επαναστάσεως, μια πολύ σύντομη χρονική περίοδο, που ανοίγεται ύστερ από τη συγκρότηση της πρώτης ελληνικής κεντρικής αρχής ως την επιδρομή του Ιμπραΐμ (από τις αρχές τον 1822 ως τις αρχές τον 1825) και η οποία -μολονότι το νέο υλικό που ήλθε στο φως από τις αρχές του αιώνα μας είναι άφθονο- παρουσιάζει πάρα πολλά σκοτεινά σημεία....
Ο παρών προτελευταίος τόμος του όλου μου έργου πραγματεύεται τη χρονική περίοδο από την απόβαση του Ιμπραΐμ στην Πελοπόννησο, αρχές Φεβρουαρίου 1825, ως τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, 8/20 Οκτωβρίου 1827, ή -αν δειχτούμε ελαστικότεροι- ως την άφιξη του Καποδίστρια στην Ελλάδα, αρχές Ιανουαρίου 1828....
Ο κύριος σκοπός της συλλογής των ιστορικών αυτών κειμένων είναι να χρησιμοποιηθούν στις φροντιστηριακές ασκήσεις του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Ιστορίας....
Συνεχίζοντας με μόνες τις δυνάμεις μου την προσπάθεια που έχω αναλάβει εδώ και τέσσερες σχεδόν δεκαετίες και αναλύοντας μέσα στο κελί της εργασίας μου, της μοναξιάς και της συλλογής, τα στοιχεία της συμπεριφοράς των Νεοελλήνων και της δομής της κοινωνίας τους, τα πιο σημαντικά στοιχεία για την αυτογνωσία μας, παραδίδω τώρα στο κοινό τον Ε΄ τόμο της "Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού" που πραγματεύεται τα χρόνια 1813 ως τα 1822 της Ελληνικής Επαναστάσεως, που έχει μελετηθεί περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο της νεοελληνικής Ιστορίας, χωρίς όμως ν αναστηθεί σε αντάξιο προς τη σημασία της συνθετικό έργο με την ζεστή παρουσία των ανθρώπων της, του κύριου αντικειμένου της Ιστορίας....
Στον τόμο αυτόν, τον δεύτερο, καθώς και στον τρίτο, εξετάζω την περίοδο που εκτείνεται από τα αξιοσημείωτα εκείνα χρονικά σημεία ως την υποταγή της Κρήτης στους Τούρκους (1453-1669), μια ενότητα τόσο από πολιτική, όσο και από πολιτιστική άποψη....
Μετά την κατάληψη της Κρήτης (1669), κανένα σημάδι στον ορίζοντα δεν φαίνεται να εξαγγέλλει στους σκλαβωμένους Έλληνες την προσδοκώμενη αυγή· έτσι συνεχίζουν την δύσκολη και μονότονη ζωή τους....
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι την ιστορία του νέου ελληνισμού δεν την γνωρίζουμε ακόμη καλά, ιδίως τις αρχές της και την περίοδο της τουρκοκρατίας, μολονότι οι ερευνητές πληθύνονται τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι συστηματικές εργασίες....
Ο κύριος σκοπός της συλλογής των ιστορικών αυτών κειμένων είναι να χρησιμοποιηθούν στις φροντιστηριακές ασκήσεις του μαθήματος της νέας ελληνικής ιστορίας....
Αποβλέποντας στην οργάνωση και συστηματοποίηση των ιστορικών μας σπουδών και στην καλύτερη διδασκαλία του μαθήματος της νέας ελληνικής ιστορίας στις τελευταίες τάξεις του γυμνασίου και στα Πανεπιστήμια είχα δημοσιεύσει, παράλληλα προς την έκδοση των τόμων της "Ιστορίας του νέου ελληνισμού", τον Α΄ τόμο των "Πηγών", όπου είχα παραθέσει τα πιο σημαντικά, κατά τη γνώμη μου, ιστορικά κείμενα της περιόδου που εκτείνεται από τις αρχές του ως τα 1669....
Ο παρών προτελευταίος τόμος του όλου μου έργου πραγματεύεται τη χρονική περίοδο από την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αρχές Φεβρουάριου 1825, ως τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, 8/20 Οκτωβρίου 18271, ή -αν δειχτούμε ελαστικότεροι- ως την άφιξη του Καποδίστρια στην Ελλάδα, αρχές Ιανουαρίου 1828....
Η πρόταση παλαιών μαθητών μου να κυκλοφορήσουν σε φωτοτυπική έκδοση "Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821" με χαροποιεί ιδιαίτερα, γιατί σκέφτομαι ότι η επανέκδοση του βιβλίου αυτού, που είχε εξαντληθή από πολλά χρόνια, θα εφοδιάση και τους μελετητές της ιστορίας και το ευρύτερο κοινό, κυρίως τους εκπαιδευτικούς, με μια εργασία η οποία θα τους βοηθήση να κατανοήσουν καλύτερα τη μεγάλη εκείνη εποχή....